Czy za życia Muśki było zainteresowanie jego twórczością? Kto kupował jego obrazy?
Brał udział w konkursach plastycznych dla amatorów i otrzymywał pieniężne nagrody. Jednego z pierwszych zakupów dokonało Muzeum Okręgowe w Suwałkach. Muśko sprzedawał swoje obrazy na aukcjach organizowanych przez Dom Kultury. Kupowali od niego prywatni kolekcjonerzy. Na Jarmarkach Ludowych w Węgorzewie sprzedawał wszystko, zazwyczaj brali Niemcy po dwadzieścia marek za obraz. W Polsce Ludowej to była fortuna. Jego obrazy pokazywane były w Kazimierzu nad Wisłą, gdzie też otrzymywał wyróżnienia. Obrazy Muśki są w Muzeum Sztuki Ludowej w Węgorzewie. Muśko w Węgorzewie otoczony opieką pana Bogocza spędził ostatnie półtora roku i zmarł 10 sierpnia 1985 roku. Pochowany został na prawosławnym cmentarzu we wsi Dubno obok swojej matki Paraskiewy Muśko.

Co się stało ze spuścizną po Muśce? Czy Tymoteusz Muśko w końcu doczeka się indywidualnej wystawy?
Tymoteusz Muśko brał udział w wystawach zbiorowych, konkursowych i poplenerowych. Jednak do stworzenia listy tych wystaw potrzebna byłaby praca historyka. Na dziś, taka lista uzupełniająca twórczy biogram, nie istnieje. Nikt tego nie odnotowywał, są tylko rozproszone dane cząstkowe. Muśko brał udział w poplenerowych wystawach z Brożówki, Węgorzewa, Gołdapi i Augustowa. Jego prace pokazywane były w Kazimierzu nad Wisłą. Niewielką wystawę indywidualną urządził mu Andrzej Domański na uczelni plastycznej w Lublinie. Andrzej tam studiował i próbował zainteresować Muśką uczelnię, ale w tym czasie wybuchł stan wojenny, więc nic z tego nie wyszło. W Suwałkach było kilka wystaw Muśki – źle przygotowanych, źle rozpropagowanych, bez katalogu. W 2000 roku Józef Romasz nakręcił półgodzinny film dokumentalny o Muśce dla telewizji Polonia, Stanisław Kurak przygotował reportaż radiowy dla Radia Białystok, pojawiło się też kilka artykułów w prasie lokalnej…

Obrazy Muśki od ćwierć wieku tkwią w piwnicy ROKiS-u i nic się z nimi nie dzieje. Praktycznie jest nieznany. To efekt braku wiary w to, że w Suwałkach mogą powstawać cenne rzeczy. Gdyby „Nikifor Północy” przypadkiem trafił do Krynicy lub do innego prężnego miasta, jego obrazy nie leżałyby w piwnicy, lecz byłyby tego miasta wizytówką!

W 2007 roku proponowałem Urzędowi Miejskiemu zainicjowanie prac nad trójjęzycznym albumem o Tymoteuszu Muśce. Pomysł storpedował urzędnik, który obecnie dopytuje się swoich pracowników: „Jakie studia skończył Muśko?”. Co można dzisiaj zrobić? Przede wszystkim należałoby w profesjonalny sposób skatalogować prace Muśki, jakie znajdują się w piwnicach i pomieszczeniach ROKiS. Dokonać inwentaryzacji tego, co pozostało dzisiaj z gór rysunków – i katalog ten powiększać dalej. Należałoby też zrobić profesjonalne strony internetowe przy stronach Miasta, co być może, byłoby pierwszym krokiem do utworzenia Muzeum Tymoteusza Muśki w Suwałkach. I jeszcze jedna sprawa, w Polsce powstały filmy o Nikiforze i *Teofilu Ociepce, biografia Tymoteusza Muśki to gotowa opowieść na fabułę.

Rozmawiał: Sławomir Zygmunt, Warszawa, 9 czerwca 2010

Zobacz reprodukcje obrazów i zdjęcia Tymoteusza Muśki w Galerii.

Przeczytaj także Marek Sobczak: sztuka nie jest do rozumienia i Marek Sobczak: mój Egipt.

* Teofil Ociepka - ur. 22.04.1891 w Janowie, zm. 15.01.1978 w Bydoszczy - malarz samouk, prymitywista. Jeden z przywódców Janowskiej Gminy Okultystycznej. Obok Nikifora najbardziej znany polski reprezentant prymitywizmu. Jego twórczość osiągnęła światowe uznanie.

Marek Sobczak - artysta malarz, grafik i poeta. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Współtwórca intermedialnej grupy SDS. Cykle malarskie: Rosjanie, Wieża Babel, Portrety trumienne, Egipt. Brał udział w 150 wystawach indywidulanych, grupowych i zbiorowych.