Podczas gdy w Polsce panuje powszechna moda na jogę, na Zachodzie od 20 lat ludzie uprawiają również inne ćwiczenia mające bardzo stary rodowód, nazywające się Qigong (wym. Czi Kung).

Czym jest Qigong? Tłumacząc bezpośrednio z chińskiego to praca (kultywowanie) energii qi (energii życiowej) do poziomu, w którym płynie ona bez przeszkód w naszym organizmie. Historię Qigongu ocenia się na ok. 3000-5000 lat. Wszystko wskazuje na to, że ta druga data jest prawidłowa, ponieważ pierwsze zapiski o Qigongu odnajdujemy już w pismach powstałych za czasów legendarnego władcy Chin zw. Żółtym Cesarzem (panującym w latach 2697–2597 p.n.e.).

Niektórzy określają Qigong jako „chińską jogę” bądź „chińską gimnastyką relaksacyjną”, ale o co naprawdę chodzi w Qigongu? Ćwiczenia Qigong polegają na prostych ruchach fizycznych, odpowiednich postawach ciała, oddechu oraz wizualizacji przechodzącej czasem w medytację. Ćwiczenia te są znacznie prostsze w wykonaniu od jogi, która wymaga często bardzo elastycznego ciała do wykonania swoich specyficznych pozycji. Qigong jest także prostszy w wykonaniu od innego znanego systemu Taiji quan (tai chi chuan), ponieważ nie wymaga zapamiętania tak wielu ruchów zawartych w formach Taiji, ani opanowania płynnego przechodzenia pomiędzy poszczególnymi ruchami.

Qigong i tradycyjna medycyna chińska
Qigong jest jednym z filarów tradycyjnej medycyny chińskiej. Bazuje także na tych samych założeniach jak akupunktura tzn. ćwiczenia te mają za zadanie sprawić, iż energia qi w meridianach (czyli kanałach energetycznych znajdujących się wewnątrz ciała) będzie płynęła bez przeszkód a przez to dotrze bez problemów do każdego zakamarka naszego ciała. Efekt to zdrowe ciało i dobre samopoczucie. O zdrowotnym działaniu Qigongu Chińczycy wiedzieli od tysięcy lat. Teraz z racji pozycji nauki w zachodnim świecie podjęto się badań naukowych nad działaniem Qigongu na ludzki organizm. Badania przeprowadzają zarówno naukowcy zachodni jak i ich chińscy koledzy po fachu.

Jednymi z podstawowych pojęć w Qigongu są:
Jing, qi i shen
Dantien
Mały i duży obieg niebiański

Jing (esencja) to skoncentrowana energia życiowa, którą otrzymujemy od swoich rodziców w chwili prokreacji. Jest to jednorazowa porcja energii, która musi nam starczyć na całe życie, bo jest nieodnawialna. Powinniśmy jej jak najmniej zużywać a głównie bazować na energii qi.
Zanim opiszę czym jest energia qi dodam dla jasności w jaki sposób najmocniej zużywamy swoje zapasy jingu. U mężczyzn utratę jingu powoduje wytrysk spermy - tracąc ją tracimy nasz cenny jing. U kobiet dużą utratą jingu jest ciąża oraz poród.

Energia qi to energia, która pozyskujemy m.in. z powietrza (oddychanie), pożywienia oraz przetwarzając jing poprzez ćwiczenia qigong. Energia qi jest powiązana z krwią tzn. krew jest nośnikiem energii qi, która naenergetyzowuje zarówno składniki krwi jak i wszystkie komórki ciała gdzie ta krew dociera.

Shen to duch, który jest umiejscawiany w myśli Dalekiego Wschodu w sercu. Jest on powiązany z naszymi cechami wolicjonalnymi, emocjonalnymi.
Przedstawiając fizycznie trójcę jing-qi-shen można powiedzieć, że jing to kosteczka energii, qi to energia płynna, a shen to czynnik najbardziej ulotny w swej naturze.

W treningu Qigong wyróżniamy 3 dantieny. Dantien to miejsce kumulacji energii qi. Mamy:
a) Dantien dolny - umiejscowiony mniej więcej 3 cm poniżej pępka. W treningu qigong najczęściej wykorzystywane miejsce do koncentracji naszej energii qi. Jest powiązany z naszą cielesnością. Znajduje się w nim tzw. wodna qi, która jest związana ze spokojem, opanowaniem - jeśli działamy to po przemyśleniu sprawy.
b) Dantien środkowy - znajduje się na wysokości naszego serca. Koncentracja na nim pomaga pobudzić pozytywne emocje jak miłość, współczucie. Znajduje się w nim tzw. ognista qi, która jest związana z dynamicznym działaniem, pod wpływem impulsu.
c) Dantien górny - znajduje się pomiędzy brwiami (tam gdzie zwykle w jodze znajduje się tzw. „trzecie oko”). Jest powiązany z naszą duchowością.

Dantieny można porównać pod względem funkcjonowania do czakr w jodze. W qigongach związanych bardziej z duchowością jak np. buddyjskich czy taoistycznych korzysta się oprócz dolnego także ze środkowego i górnego dantien.

W teorii meridianów w TMC (Tradycyjnej Medycynie Chińskiej) wyróżnia się kanał centralny, który znajduje się po stronie frontalnej ciała oraz drugi, który idzie po stronie pleców. Praktycy Qigong, którzy prowadzą energię qi ścieżką tych dwóch kanałów centralnych uprawiają mały obieg niebiański. Jeśli do tego dodadzą prowadzenie tej energii również poprzez kanały znajdujące się w nogach wtedy jest to praktyka dużego obiegu niebiańskiego.

Współzależność ciała, energii qi, umysłu i oddechu w treningu Qigong
W ciele wg. Tradycyjnej Medycyny Chińskiej znajdują się meridiany tzn. kanały, którymi płynie życiowa energia qi. Poruszanie się energii qi w ciele możemy uruchomić poprzez odpowiednie ruchy, postawy, oddychanie, wizualizacje a także poprzez sam umysł. Na płynne poruszanie się energii qi ma także wpływ odpowiednia dieta. Odpowiednio się relaksując pogłębiamy nasz oddech, pogłębiony oddech wywołuje w naszym ciele i umyśle większą relaksację są to więc czynniki zależne od siebie, ale nie koniec na tym współzależności w tym układzie. Umysł może wpłynąć także na naszą relaksację zarówno ciała jak i samego siebie. Poprzez umysł możemy mieć wpływ na pogłębienie się naszego oddechu. Tak jak wspomniałem przed chwilą umysł może oddziaływać na poruszanie się energii qi w ciele, ale zarazem płynąca bez przeszkód energia qi ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie naszego umysłu. W treningu qigong wykorzystujemy zarówno ciało (ruchy, postawy), oddech i umysł oraz energię qi. Dzięki tym wszystkim elementom qigong ma wpływ na wiele poziomów człowieka, ale zarazem jest to też trudnością szczególnie dla początkujących, aby te wszystkie elementy naraz zgrać ze sobą.

Przeczytaj także Qigong: chińska gimnastyka dla zdrowia, część 2

Rafał Becker
Warszawska Grupa Shaolińskiego Qigong
www.shaolinqigong.pl